Zapraszamy do zapoznania się z najnowszym wpisem dra Łukasza Bojkowskiego (głównego psychologa Lech Poznań Football Academy). Przypominamy, że publikacje są przygotowywane i udostępniane co miesiąc.

Serdecznie zapraszamy do lektury!

---

Dziesięć zasad budowania i podtrzymywania motywacji w sporcie dziecięcym (część 1)

            Wielu rodziców chcąc ograniczyć czas przebywania swoich dzieci przed komputerem, telewizorem czy smartfonem, zachęca je do udziału w zorganizowanych treningach sportowych. Działania takie należy oczywiście popierać oraz argumentować wszelkimi zdrowotnymi, społecznymi czy poznawczymi korzyściami, które wynikają z udziału młodych osób w różnych formach aktywności sportowej. Kluczem do rozpoczęcia przez dziecko regularnych zajęć sportowych jest jednak nie tylko zewnętrzna zachęta ze strony rodziców, ale także działanie mające na celu rozbudzenie w młodym zawodniku jego wewnętrznej motywacji do podejmowania nowych wyzwań oraz utrzymania zainteresowania wybranymi działaniami przez dłuższy czas.

            Definicyjnie motywację możemy określić jako wyznaczającą kierunek działania siłę, która aktywizuje nas do zachowywania się w określony sposób. W kontekście samej aktywności sportowej można scharakteryzować ją jako stan gotowości zawodnika do wytrwałości oraz ciągłego podejmowania wysiłków mających związek z uprawianą dyscypliną sportu. Proponowaną listę działań rodzicielskich mogących wspierać dziecięcą motywację do aktywności sportowej przedstawiono w poniżej. Zastrzega się jednak, że pewne zasady, które mogą być skuteczne w przypadku jednego zawodnika, w sytuacji drugiego mogą charakteryzować się mniejszą użytecznością – wpływają na to indywidualne możliwości, aspiracje czy zainteresowania samego dziecka, a także różne czynniki środowiskowe.

Określa się, że dla wzbudzenia i skutecznego podtrzymywania motywacji w sporcie dziecięcym, owocne mogą być przede wszystkim takie działania rodzicielskie jak:

1. Branie pod uwagę czynników sytuacyjnych – krótkoterminowy brak zainteresowania dziecka trenowaną dyscypliną sportu może być przejawem nie tyle trudności i określonych czynników wewnętrznych, ale także konsekwencją pojawiających się sytuacji zewnętrznych. Zaczepki ze strony rówieśników, kłopoty w szkole lub konflikty w rodzinie, mogą bardzo skutecznie odwracać uwagę dziecka od jego pasji do naukę, zabawę czy sportu.

W sytuacjach takich warto rozmawiać z dzieckiem na tematy dotyczące pojawiających się trudności, które związane są z jego uczestnictwem w zajęciach treningowych lub aktywnościami pozasportowymi: szkolnymi czy towarzyskimi. Ich rozwiązanie może bardzo szybko wpłynąć na (pierwsze lub ponowne) zainteresowanie dziecka uczestnictwem w zajęciach.

2. Wykorzystywanie sygnałów motywacyjnych – warto korzystać z historii, nagrań, opowiadań, wspomnień, zdjęć czy cytatów zawodników reprezentujących różne dyscypliny sportowe, którzy są postrzegani przez dziecko jako sportowi idole oraz wzory do naśladowania. Doświadczenia innych osób (sportowych autorytetów dziecka), które przeszły długą drogę do wyćwiczenia wysokich umiejętności oraz sukcesów, prowadzą często do wzbudzenia fascynacji swoim idolem oraz wystąpienia wielu emocji pozytywnych. Pozwala to na silniejsze identyfikowanie się z określonym zawodnikiem (ważne by prezentował on pozytywne i zdrowe wzorce zachowań), zachęcając do codziennej pracy nad sobą.

3. Motywowanie w oparciu o cel – kto nie słyszał w przeszłości zdania: „jeśli nie będziesz grał/chodził/chciał/starał się to Cię wypiszę”? Pewnie wielu z nas. Zdania takie, które w tamtym okresie miały motywować, były zapewne bardzo skuteczne, ale tylko przez pewien krótki czas. Powodem tego jest bazowanie tego typu komunikatów jedynie na presji, zdystansowaniu się czy wewnętrznej obawie o utratę czegoś ważnego.

Podnosząc swoją skuteczność w zakresie motywowania powinniśmy skupiać się zatem nie na wzbudzaniu obaw czy dopingowaniu poprzez nagrody, ale na uzasadnianiu samego celu działania. Zachęty takie sukcesywnie wpływają na długoterminowy i systematyczny rozwój młodych zawodników. Zdania zachęcające do zwracania uwagi na istotność codziennej pracy mogą brzmieć następująco: „bardzo mnie cieszy, że z każdym treningiem starasz się podawać/strzelać/ustawiać się coraz lepiej (zwrócenie uwagi na fakty). Dzięki temu jesteś coraz lepszym sportowcem (konsekwencje), wszyscy to zauważamy oraz cieszymy się z tego powodu (emocje)”.

4. Docenianie obecności kolegi/koleżanki (tak zwanego partnera treningowego) – dzieciom czasami bardzo trudno zmotywować się do aktywności fizycznej. Powodów może być wiele – od zmęczenia po całym dniu nauki do chęci pogrania na konsoli. Jednym z rozwiązań takiej sytuacji może być taki dobór zajęć, który będzie wiązał się z udziałem w nich lubianych przez dziecko osób (jego znajomych ze szkoły, miejsca zamieszkania lub podwórka).

Współuczestniczenie we wspólnych zajęciach razem z osobami, które już się zna, wpływa na poczucie bezpieczeństwa („nie jestem na treningu sam, ponieważ mam tutaj kogoś z kim mogę porozmawiać i potrenować”), a także na wzrost motywacji do udziału w  zajęciach w okresie tak zwanych „gorszych dni” („nie chce mi się dzisiaj iść na trening, ale skoro kolega idzie to ja też”). Wartością w takich przypadkach jest także zbliżony poziom umiejętności kolegów dziecka, który będzie stanowił dodatkowe wyzwanie motywacyjne („jeśli dzisiaj nie pójdę na trening to kolega będzie ode mnie lepszy”).

            Ze względu na obszerność poruszanego tematu oraz ograniczenia redakcyjne tekstu, pozostałe zasady budowania i podtrzymywania motywacji zostaną przedstawione w przyszłomiesięcznym artykule (czerwiec 2019 r.).

---

dr Łukasz Bojkowski – Główny Psycholog Lech Poznań Football Academy. Pracownik Zakładu Psychologii AWF w Poznaniu. Wykładowca Uniwersytetu Dzieci. Doktor nauk o kulturze fizycznej. Absolwent psychologii wspierania rozwoju (Uniwersytet SWPS), wychowania fizycznego oraz studiów III stopnia z dziedziny nauk o zdrowiu (AWF w Poznaniu). Członek Polskiego Towarzystwa Psychologicznego (PTP) oraz Polskiego Stowarzyszenia Terapeutów Terapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniach (PSTTSR). Laureat pierwszej edycji konkursu o stypendium prof. Z. Pietrasińskiego. Autor lub współautor licznych prac naukowych i popularnonaukowych, a także książek: „Wybrane próby testowe sprawności fizycznej ogólnej” (2014) i „Komunikacja interpersonalna w sporcie” (2016).